Szkliwa tlenkowe i pigmentowe
Spis treści
Szkliwa tlenkowe i pigmentowe wyjaśnienie różnic
,,,czyli kolejny artykuł o przewadze świąt Wielkanocnych nad świętami Bożego Narodzenia...
Zapewne wiecie z doświadczenia, że istnieją pewne różnice między szkliwami. Różnic oczywiście jest wiele i nie mam tu na myśli ich końcowych efektów barwnych i strukturalnych.
Do widocznych różnic pomiędzy szkliwami występującymi na rynku należy zaliczyć różnice w ich kompozycji.
Na potrzeby tego artykułu przyjmijmy sobie dwie kategorie szkliw. Nazwijmy je kolejno szkliwami o kompozycji tradycyjnej ( szkliwa tlenkowe ) i szkliwami o kompozycji modyfikowanej ( szkliwa pigmentowe ).
Jak powstają szkliwa?
Szkliwo generalnie składa się z tzw. bazy szkliwnej – są to składniki odpowiadające za temperaturę wypału szkliwa, powłokę szkliwną itp. Temat baz szkliwnych jest tematem, w zasadzie nie wyczerpywalnym i zainteresowanych odsyłam do innych źródeł lub innych moich artykułów.
Kolejnym elementem szkliw jest tzw. kolorant. To pierwiastek, związek chemiczny, substancja odpowiadająca za nadanie szkliwu, a w efekcie wypalanemu przedmiotowi efekt kolorystyczny.
Właśnie ze względu na charakter kolorantu, jego budowę, skład, zastosowanie i inne efekty powstające podczas procesu wypału można dokonać podziału na szkliwa tlenkowe i pigmentowe.
Co to są szkliwa tlenkowe ( tradycyjne )?
Są to szkliwa, w których efekt barwny uzyskiwany jest dzięki chemicznego wkomponowaniu „metalu” dającego efekt barwny w strukturę krystaliczną szkliwa. Tu następuje fizykochemiczne wiązanie atomów metaly z cząsteczkami krzemu znajdującymi się w szkliwie z udziałem lub bez – tzw. „mostków tlenowych”. Ale to chemia i fizyka, kto by się chciał tym zajmować? Generalnie metal barwiący ( kobalt, miedź, żelazo, mangan itp. ) wiązane są w strukturach szkliwa chemicznie
Co to są szkliwa pigmentowe?
Najkrócej. To szkliwa zawierające w sobie pigmenty. Co to są więc te pigmenty? Pigmenty powstają w wyniku przetopu substancji barwiących i odpowiedniej ilości substancji bazowej. Jest to w zasadzie przetop „szkliwa” bez pokrywania nim wyrobów. W bardzo wielkim uproszczeniu, tak wytopione „szkliwo” jest następnie w procesach technologicznych rozdrabniane na „ziarenka” o mikroskopijnej wielkości. To tak jak by powstawały kolorowe mikrokulki. Te mikrokulki mają już określoną barwę.
Jak można z dużym prawdopodobieństwem rozróżnić szkliwa?
Szkliwa tlenkowe i pigmentowe aż tak się z wyglądu nie różnią. Zasadniczo jednak jeśli kupujemy szkliwa tlenkowe to z dużym prawdopodobieństwem będą to szkliwa, których barwa przed wypałem jest kompletnie różna niż po wypale. Na przykład kupujemy szkliwo, które przed wypałem jest np. białym, szarym proszkiem a po wypale przybiera różne barwy.
Z dużym prawdopodobieństwem jeśli kupujemy szkliwa pigmentowe to one już mają tzw. kolor przepowiadający. Na przykład niebieskie są jasno niebieskie, czerwone jasno czerwone, zielone….itd.
Na czym polega różnica między tymi typami szkliw?
Szkliwa tlenkowe
Wykazują pewną stabilność w szerokim zakresie temperatur. Efekt barwy oczywiście się zmienia ale przeważnie różnice nie są znaczne. Do negatywnych aspektów zastosowania szkliw tradycyjnych należy ich wzajemne oddziaływanie w trakcie wypału.
Aby podać przykład. Jeśli wypalamy w trakcjie jednego wypału, w jednym piecu naczynia poszkliwione różnymi szkliwami tradycyjnymi może się zdarzyć sytuacja ( i często się zdarza ), że zbyt blisko stojące naczynia wzajemnie „uszkadzają” swój efekt barwny. Po ludzku. Widać zmianę koloru szkliwa wyrobów stojących blisko siebie.
W najbardziej niekorzystnej sytuacji, jeśli dane szkliwo jest wyjątkowo „agresywne” podczas wypału może nam zepsuć kolory innych wyrobów.
Szkliwa pigmentowe
Są to mikroskopijne kuleczki o określonej barwie równomiernie rozproszone w tzw. bazie szkliwnej’ Są to zakapsułkowane różnokolorowe „barwniki”. Zo przez to rozumiemy. Jeśli kiedykolwiek, a kiedyś na pewno łykaliście miękkie kuleczki np. Z witaminą D lub A zauważyliście ( jeśli kiedyś ktoś to rozgryzł ), że wewnątrz elastycznej powłoki znajduje się inna substancja. Ta powłoka ma chronić to co jest wewnątrz.
Podobnie jest ze szkliwami pigmentowymi. To są „kuleczki”, które po wypale nie powinny się rozpaść lecz dać określoną barwę. Co z tego wynika.
- Po pierwsze: szkliwa pigmentowe są odporne na wzajemne oddziaływania podczas wypału. No chyba, że wypalamy je razem z przedmiotami poszkliwionymi szkliwami tradycyjnymi.
- Po drugie: Szkliwa pigmentowe mają bardzo wąskie zakresy temperatur wypału. Dlaczego? Otóż w temperaturach niższych od podanego zakresy wypału często nie dają spodziewanego efektu barwnego. Powyżej zakresu natomiast następuje „dezintegracja” tych kuleczek i w efekcie stają się one zwykłymi szkliwami tlenkowymi. Wiemy o tym, że te kuleczki są misternie stworzoną przez producenta kompozycją odpowiednich, „zakapsułkowanych mieszanin”.
W sytuacji gdy pigment się rozkłada powstają z niego substancje reagujące z masą szkliwną. A ponieważ wiemy, że tlenki to nie farby to często daje to barwny efekt „kupy”.
Kapsułkowany pigment
Wnioski
Szkliwa tlenkowe i pigmentowe to szkliwa o różnych charakterystykach.
W przypadku szkliw pigmentowych bezpiecznie jest poruszać się w bezpiecznym, podanym przez producenta zakresie wypału.
Szkliwa pigmentowe też składają się z „tlenków” ale są odpowiednio spreparowane.
Technologia idzie coraz szybciej do przodu i szkliwa pigmentowe są i będą coraz doskonalsze.
Które szkliwa są lepsze?
Żadne z nich nie jest lepsze. One są po prostu różne. Wszystko zależy do czego ich używamy i jak z nimi postępujemy. Pamiętajmy, że szkliwa tlenkowe i pigmentowe to podział umowny. I w zasadzie to tyle na dziś…
Podsumowując
Starałem się w sposób prosty, trywialny ( ale nie infantylny, mam nadzieję ) pokazać na czym polegają różnice między szkliwami tlenkowymi i pigmentowymi. Zwrócić uwagę na ich mocne i słabe strony. Przedstawić takie trochę bardziej szczegółowe ich rozróżnianie. I zachęcić do własnych eksperymentów.