Kolejny raz zdecydowałem się napisać kilka słów na temat wykorzystania wiedzy technicznej w ceramice. Podobnie jak w przypadku poprzednich artykułów zdecydowały wpisy na forum. Nie da się w krótkim tekście opisać i wytłumaczyć tematu, któremu setki tysięcy ludzi przez ostatnie kilka tysięcy lat poświęcili dni, miesiące i lata poszukiwań. W kolejnych wpisach postaram się opisać podstawy ponieważ od czegoś trzeba zacząć. Nie wszystko tu napiszę bo chyba nikt nie dałby rady. Zachęcam do własnych prób i poszukiwań. To nie jest takie trudne. Wszystkich, którzy uznają, że czegoś, z ich punktu widzenia, ważnego tutaj brakuje zachęcam do opisania tego i opublikowania. A jeśli czegoś tutaj nie znajdą zapraszam do zadawania pytań. Ale skoro od czegoś trzeba zacząć….
Barwa (także kolor) – wrażenie psychiczne wywoływane w mózgu zwierząt, gdy oko odbiera promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu światła. Główny wpływ na to wrażenie ma skład widmowy promieniowania świetlnego, w drugiej kolejności ilość energii świetlnej, jednak niebagatelny udział w odbiorze danej barwy ma również obecność innych barw w polu widzenia obserwatora, oraz jego cechy osobnicze, jak zdrowie, samopoczucie, nastrój, a nawet doświadczenie i wiedza w posługiwaniu się zmysłem wzroku. Źródło: Wikipedia
Widzimy zawsze ten kolor, który odbija się od oglądanego przedmiotu. Na przykład, pomidor jest czerwony, bo odbija światło czerwone, a pochłania pozostałe kolory. Jeśli jakiś oświetlony przedmiot pochłania wszystkie kolory tęczy, światło nie odbija się i widzimy kolor czarny. Jeśli zaś odbija on wszystkie kolory, widzimy biały. Źródło: Zjawiska optyczne
Dlaczego w nocy wszystko jest “czarne” ?- nie ma światła! Nie ma się co odbijać!!!
W ceramice wykorzystujemy, przeróżne substancje chemiczne nadające finalnie różne kolory barwionym wyrobom z gliny. Otrzymujemy ten efekt poprzez ich domieszkowanie do gliny ( barwienie surowej gliny, tworzenie kolorowych angob) lub szkliwa. Wykorzystujemy to również przy tworzeniu przeróżnych pigmentów, farb podszkliwnych i naszkliwnych itd. Substancje te mają zdolność do absorbowania pewnej części promieniowania odbijając to co daje nam kolor.
Żeby już nie nudzić. Wszyscy słyszeli o barwieniu “tlenkami” metali. Jest to naturalnie “slang” ceramiczny. Oczywiście duża część z tych substancji to rzeczywiście są tlenki ale nie wszystkie a nawet nie większość. Skąd wzięło się “barwienie tlenkami”? Otóż większość tych substancji, które domieszkujemy, a które tlenkami nie są, pod wpływem temperatury zamieniają się w tlenki. W zależności od składu atmosfery w piecu tlenkami zostają lub podlegają dalszym przemianom. Dlaczego zwracam uwagę na skład “atmosfery” pieca? Otóż zapewne wszyscy wiemy, iż te same substancje przy wypale oksydacyjnym (tlenowym) i redukcyjnym ( pozbawionym sztucznie znacznej części tlenu) dają w większości kompletnie inne barwy!!!. O tym w tekście.
1/ “Tlenki” oprócz nadawania barwy pełnią przeróżne funkcje w procesie wypału gliny. Niektóre z nich mają funkcje topników – np. obniżają temperaturę topnienia szkliwa, wypału gliny. Inne mają właściwości stabilizatorów szkliwa. Jeszcze inne są inhibitorami wypału – podwyższają temperaturę wypału (płynięcia) szkliwa. To wszystko ma ogromny wpływ na domieszkowane szkliwo bądż glinę!!! Należy zawsze przeprowadzać próby ponieważ właściwości gliny lub szkliwa z dodatkiem tych substancji mogą być drastycznie inne!!!
2/ “Tlenki” to nie są farby!!! Nie oczekujmy, że zmieszanie substancji dającej kolor niebieski i żółty da nam zielony!!! Nie oczekujmy również, że dodatek tlenku np. czerwonego da nam w efekcie kolor czerwony!!! Tu to tak nie działa!!!
Postaram się wymienić i krótko opisać podstawowe substancje służące do barwienia wypalanych substancji. Kolejność ich opisu jest zupełnie przypadkowa 🙂
bardzo wraźliwe na atmosferę w piecu!!! Tlenki te w zależności od ilości, rodzaju domieszkowanego tlenku i zawartości innych substancji dają kolory od żółtego poprzez oliwkowy, zielony, niebieski, brązowy aż do tak zwanych “plam oleju” I kolorów metalicznych. Znamy cztery podstawowe formy tlenku żelaza: czerwony Fe2O3, czarny FeO, tlenek magnetyczny Fe3O4, oraz tlenek żółty Fe2O3*H2O. W tych tlenkach żelazo występuje w różnych wartościowościach chemicznych dlatego są różne!!! 🙂 I to tyle co wystarczy tu wiedzieć o wartościowości 🙂 .
W zależności od temperatury wypału poszczególne tlenki mogą ulegać dekompozycji. Tak dzieje się z czerwonym tlenkiem żelaza Fe2O3, który w temperaturach ok. 1230-1280 rozkłada się w atmosferze tlenowej do czarnego FeO. Ma to miejsce w większości pieców elektrycznych podczas wypału powyżej 7 stożka. FeO staje się wtedy silnym topnikiem!!!. Gliny rodzime zawierają bardzo często dużo tlenków żelaza.
występują w trzech podstawowych formach MnO – tlenek manganu, MnO2 – dwutlenek …oraz? MnCO3 – węglan manganu ( nie tlenek!). Mangan w tych formach do ok 1080 C jest stabilizatorem. Powyżej staje się topnikiem!!! Warto zwrócić uwagę, iż węglan manganu w temperaturze 1080 C rozkłada się do tlenku manganu I produkuje duże ilości CO2 – dwutlenku węgla!!! Jest to często przyczyną bąblowania gliny ( bloatingu ) zwłaszcza glin brązowych – te zawierają dużo manganu!!!
Uwaga na temperaturę 1080 C przy brązowej glinie. Jako “barwniki” domieszki manganu dają kolory żółty, purpurowy, brązowy I metaliczny. W zależności od zawartości I pozostałego składu gliny, szkliwa lub pigmentu. Uwaga!!! Opary manganu są silnie toksyczne! Jeśli w opisie gotowego (sprzedawanego w sklepach) szkliwa znajdziemy opis „nie zaleca się przekraczani temperatury 1050 C – z bardzo dużym prawdopodobieństwem zawiera tlenki manganu. Gliny rodzime zawierają często bardzo dużo manganu.
występują w kilku postaciach CuO – czarny, Cu2O-czerwony, Cu4O i CuCO3(węglan!!!) – zielony CuSO4(siarczan!!!)-niebieski. Te substancje wykorzystywane są do tworzenia wielu kolorów: czerwonego, różowy, zielony, niebieski, czarny I gładki metaliczna miedź. Tlenki są bardzo wrażliwe na atmosferę w piecu. Ponieważ czerwony tlenek miedzi – najbardziej stabilny z tlenków, jest nierozpuszczalny w wodzie, często stosuje się siarczan miedzi. Ten się rozpuszcza I daje równomierny efekt przy wypale. Tlenki miedzi bardzo często wykorzystywane są do barwienia gliny. Uwaga!!! Opary miedzi i “tlenki” też są szkodliwe !!! 🙂
Cr2O3 – bardzo silny barwnik. Sam barwi na zielono. Ponieważ jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie I topi się w temperaturze ponad 2000 C musi być rozdrabniany w młynku kulowym ( albo kupiony jako puder). Wymaga bardzo intensywnego, długotrwałego mieszania w glinie, szkliwie bądź pigmencie. Za to już niewielki jego dodatek ok. 1% daje intensywny zielony kolor. Tlenek chromu używany jest również w mieszankach gdzie wzmacnia kolor. Występuje w czarnych szkliwach i pigmentach. W połączeniu z tlenkiem cyny daje intensywny różowy. Z tlenkiem cynku daje brązowy.
W szkliwach zawierających tlenek baru lub sodu daje żółty do zielonego. Tlenek ze względu na wysoką temperaturę topnienia nie jest podatny na atmosferę w piecu. Forma rozpuszczalna w wodzie to dwuchromian potasu ( pomarańczowy proszek ) silnie barwiący na żółto.
Uwaga!!! Opary chromu są niezwykle silnie toksyczne!!! Co już nie powinno nikogo dziwić
Bardzo serdecznie zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi artykułami opisującymi tlenki Tutaj
Pracownia:
Estrady 76A
01-931, Warszawa Bielany
© Ceramicznawyspa.pl 2018-2024 Wszystkie prawa zastrzeżone
Żeby zapewnić najlepsze wrażenia, my oraz nasi partnerzy używamy technologii takich jak pliki cookies do przechowywania i/lub uzyskiwania informacji o urządzeniu. Wyrażenie zgody na te technologie pozwoli nam oraz naszym partnerom na przetwarzanie danych osobowych, takich jak zachowanie podczas przeglądania lub unikalny identyfikator ID w tej witrynie. Brak zgody lub jej wycofanie może niekorzystnie wpłynąć na niektóre funkcje.
Kliknij poniżej, aby wyrazić zgodę na powyższe lub dokonać szczegółowych wyborów. Twoje wybory zostaną zastosowane tylko do tej witryny. Możesz zmienić swoje ustawienia w dowolnym momencie, w tym wycofać swoją zgodę, korzystając z przełączników w polityce plików cookie lub klikając przycisk zarządzaj zgodą u dołu ekranu.